کارگردانان ایرانی در طول عمر حدوداً ۱۰۰ ساله سینمای ایران، با فیلم‌های زیادی در عرصه ملی و بین‌المللی درخشیده‌اند. از فیلم پرواز عقاب‌های ساموئل خاکچیان با بازی درخشان جمشید هاشم‌پور و رضا رویگری گرفته تا جدایی نادر از سیمین که تمام جوایز بین‌المللی را درو کرده و در نهایت با دریافت جایزه اسکار در سال ۲۰۱۶، بر بام سینمای جهان ایستاد. در این مطلب می‌خواهیم در مورد بهترین کارگردان ایرانی صحبت کرده و ۱۰ کارگردان برتر ایرانی را خدمت شما عزیزان معرفی کنیم.
آنچه در این مطلب خواهید خواهند
بهترین کارگردان ایرانی
البته انتخاب تنها ۱۰ مورد از بین خیل عظیم کارگردانان هنرمند و توانای ایرانی، بدون شک کار سختی است و تا حدودی سلیقه شخصی نیز در این انتخاب‌ها دخیل خواهد بود. ملاک ما برای انتخاب بهترین کارگردان ایرانی لیست جوایز وی و خاطراتی است که با فیلم‌های درخشان خود برای سینما دوستان ایرانی ساخته و به یادگار گذاشته‌اند.
بدون شک هر لیست ده نفره‌ای از بهترین کارگردان ایرانی نقص‌هایی با خود به همراه خواهد داشت. برای مثال از سعید روستایی و نرگس آبیار گرفته تا آیدا پناهنده که در طول سال‌های اخیر کارهای درخشانی را کارگردانی کرده‌اند. در لیستی که ما برای شما آماده کرده‌ایم ترتیب اسامی کارگردانان به هیچ عنوان ملاک برتری آنها نسبت به نام‌های بعد از خودشان نیست. بیایید به معرفی ۱۰ کارگردان برتر ایرانی بپردازیم.
۱. بهترین کارگردان ایرانی؛ اصغر فرهادی
اصغر فرهادی متولد ۱۷ اردیبهشت ۱۳۵۱ یکی از بزرگ‌ترین کارگردانان، فیلمنامهنویسان و تهیه‌کنندگان فیلم ایرانی است. جوایز بسیار زیادی در لیست بلندبالای جوایز داخلی و بین‌المللی او دیده می‌شود.
لیست برخی از جوایز:
- جایزه اسکار: اصغر فرهادی در سال ۲۰۱۱ به خاطر کارگردانی جدایی نادر از سیمین و در سال ۲۰۱۶ به دلیل کارگردانی فیلم فروشنده برنده جایزه بهترین فیلم خارجی زبان شد. همچنین برای کارگردانی جدایی نادر از سیمین نامزد دریافت جایزه بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی (اورجینال) نیز شد. وی این جایزه را به فیلم نیمه شب در پاریس به کارگردانی وودی آلن باخت.
- فستیوال برلین: در سال ۲۰۰۹ و ۲۰۱۱ به ترتیب فیلم‌های درباره الی و جدایی نادر از سیمین جایزه خرس طلایی و خرس نقره‌ای را دریافت کردند. همچنین فیلم درباره الی در سال ۲۰۰۹ نامزد دریافت جایزه خرس طلایی نیز بود و به فیلم شیر اندوه به کارگردانی کلاودیا یوسا باخت.
- فستیوال کن: فیلم فروشنده در سال ۲۰۱۶ برنده جایزه بهترین فیلمنامه فستیوال کن شد. همچنین فیلم قهرمان سال ۲۰۲۱ برنده جایزه بزرگ هیئت داوران شده است.
- گلدن گلوب: فیلم جدایی نادر از سیمین برنده جایزه بهترین فیلمنامه غیرانگلیسی سال ۲۰۱۶ شده است.
مطالعه بیشتر: بهترین بازیگر ایرانی + [۱۰ بازیگر برتر ایرانی]
لیست برخی از فیلم‌های کارگردانی شده:
- ارتفاع پست
- رقص در غبار
- شهر زیبا
- چهارشنبه‌سوری
- کنعان
- دایره زنگی
- محاکمه در خیابان
- درباره الی
- جدایی نادر از سیمین
- گذشته
- فروشنده
- همه می‌دانند
- قهرمان
۲. عباس کیارستمی
عباس کیارستمی فقید متولد ۱ تیر ۱۳۱۹ یکی دیگر از ۱۰ کارگردان برتر ایرانی است که در لیست ما جای می‌گیرد. عباس کیارستمی کارگردان، فیلمنامهنویس، تدوینگر، عکاس، تهیه‌کننده، گرافیست، کارگردان هنری، نویسنده و نقاش بود و تقریباً هنری نبود که از دستان توانای او برنیاید. وی در ۱۴ تیر سال ۱۳۹۵ فوت شد.
لیست برخی از جوایز:
- عباس کیارستمی جوایز بسیار زیادی دارد. برخی از جوایز مهم وی از قرار زیر هستند:
- جایزه روبرتو روسلینی ۱۹۹۰
- جایزه سینمایی دکوورتس ۱۹۹۲
- جایزه فرانسوا تروفو جشنواره فیلم جیفونی به خاطر مجموعه آثار ۱۹۹۳
- جایزه پیر پائولو پازولینی ۱۹۹۵
- مدال طلا فدریکو فلینی از یونسکو ۱۹۹۵
- دریافت نشان شوالیه هنر و ادب فرانسه ۱۹۹۶
- برنده نخل طلا جشنواره فیلم کن ۱۹۹۷
- جایزه یادبود ویتوریو دسیکا ۱۹۹۷
- مدال طلا فدریکو فلینی از یونسکو ۱۹۹۷
- جایزه اسکندر طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم تسالونیکی ۱۹۹۹
- جایزه ژژر لوکولتر بهترین فیلم‌ساز جشنواره فیلم ونیز ۲۰۰۸
- مدال افتخار دولت ژاپن ۲۰۱۳
- نشان افتخار اتریش برای علم و هنر ۲۰۱۴
لیست برخی از فیلم‌های کارگردانی شده:
- نان و کوچه
- مسافر
- من هم می‌توانم
- دو راه‌حل برای یک مسئله
- رنگ‌ها
- لباسی برای عروسی
- راه‌حل
- به ترتیب یا بدون ترتیب
- همسرایان
- خانه دوست کجاست؟
- مشق شب
- کلوزآپ
- تولد نور
- طعم گیلاس
- باد ما را خواهد برد
- کپی برابر اصل
- مثل یک عاشق
- ۲۴ فریم
۳. بهترین کارگردان ایرانی؛ رخشان بنی‌اعتماد
رخشان بنی‌اعتماد، همسر جهانگیر کوثری و مادر تندیس و باران کوثری، یکی دیگر از بهترین کارگردان‌های ایرانی است. رخشان بنی‌اعتماد کارگردان، فیلمنامهنویس، تهیه‌کننده، مستندساز و یکی از اعضای آکادمی اسکار است. فیلم‌های سینمایی و مستند وی تحسین جهانیان را برانگیخته است.
لیست برخی از جوایز:
- برنده جایزه بهترین کارگردانی و برترین فیلمنامه دهمین و سیزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر با فیلم‌های نرگس و روسری آبی
- برنده جایزه فیپرشی بیست و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم مونترآل با فیلم بانوی اردیبهشت
- برنده جایزه ویژه سنت جورج طلایی بیست و سومین جشنواره بین‌المللی فیلم مسکو با فیلم زیر پوست شهر
- برنده جایزه نتپک سی و ششمین جشنواره بین‌المللی فیلم کارلووی واری با فیلم زیر پوست شهر
- برنده جایزه بزرگ هیئت داوران هشتمین دوره جوایز اسکرین آسیا پاسیفیک با فیلم قصه‌ها
لیست برخی از فیلم‌های کارگردانی شده:
در اکثر فیلم‌هایی که رخشان کارگردان آن بوده، نویسندگی آن فیلم را نیز خودش انجام داده است.
- زرد قناری
- پول خارجی
- نرگس
- روسری آبی
- بانوی اردیبهشت
- داستان‌های جزیره
- زیر پوست شهر
- روایت سه‌گانه
- گیلانه
- خون بازی
- حیران
- قصه‌ها
۴. مسعود کیمیایی
کارگردان بعدی در لیست بهترین کارگردان ایرانی کسی نیست جز مسعود کیمیایی با فیلم‌های درخشان و ماندگار خود. مسعود کیمیایی متولد ۷ مرداد ۱۳۲۰ یکی از چهره‌های برجسته و اصلی موج نوی سینمای ایران است.
لیست برخی از جوایز:
- برنده جایزه ویژه هیئت داوران برای فیلم جرم از بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر ۱۳۸۹
- برنده جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلم از بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم جرم ۱۳۸۹
- برنده مدال نقره جشنواره بین‌المللی فیلم مانهایم-هایدلبرگ برای فیلم غزل ۱۹۷۶
- برنده جایزه بهترین کارگردانی جشنواره بین‌المللی فیلم قاهره برای فیلم سفر سنگ ۱۹۷۹
- برنده جایزه پلاک طلایی سازمان بین‌المللی سینمای کاتولیک جشنواره بین‌المللی فیلم قاهره برای فیلم سفر سنگ ۱۹۷۹
- برنده جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره بین‌المللی فیلم مونترآل برای فیلم دندان مار ۱۹۹۲
مطالعه بیشتر: بهترین فیلم های ایرانی +[۱۰ فیلم ایرانی برتر]
لیست برخی از فیلم‌های کارگردانی شده:
- اسب
- اعتراض
- داش آکل
- رضا موتوری
- سلطان
- رد پای گرگ
- تیغ و ابریشم
- جرم
- فریاد
- خون شد
- حکم
- گوزن‌ها
- محاکمه در خیابان
۵. بهترین کارگردان ایرانی؛ ابراهیم حاتمی کیا
نفر بعدی در لیست بهترین کارگردان ایرانی ابراهیم حاتمی کیا است. ابراهیم حاتمی کیا متولد ۱ مهر ۱۳۴۰ یکی از توانمندترین کارگردانان، فیلمنامهنویسان و فیلم‌برداران ایرانی است.
لیست برخی از جوایز:
- برنده جایزه تندیس ققنوس بهترین فیلم و تندیس آینه بهترین فیلم در جایزه سینمایی ققنوس برای فیلم‌های بادیگارد و به وقت شام
- برنده جایزه نخل طلای بهترین فیلم بلند برای فیلم بادیگارد در جشنواره بین‌المللی فیلم بغداد
- برنده جایزه تندیس بهترین کارگردانی در جشن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی برای فیلم به رنگ ارغوان
لیست برخی از فیلم‌های کارگردانی شده:
- هویت
- دیده‌بان
- مهاجر
- وصل نیکان
- از کرخه تا راین
- خاکستر سبز
- بوی پیراهن یوسف
- برج مینو
- آژانس شیشه‌ای
- روبان قرمز
- موج مرده
- ارتفاع پست
- به رنگ ارغوان
- به نام پدر
- دعوت
- گزارش یک جشن
- بادیگارد
- به وقت شام
- خروج
۶. داریوش مهرجویی
نفر بعدی لیست بهترین کارگردان ایرانی را یک کارگردان از پیشگامان موج نوی سینمای ایران به خود اختصاص داده است. داریوش مهرجویی متولد ۱۷ آذر ۱۳۱۸ یک کارگردان، تهیه‌کننده و فیلمنامهنویس توانای ایرانی است.
مطالعه بیشتر: بهترین فیلم های عاشقانه + [۱۰ فیلم برتر عاشقانه]
لیست برخی از جوایز:
- برنده جایزه بهترین فیلمنامه از دومین جشنواره سینمایی سپاس در سال ۱۹۷۰
- برنده جایزه دوم بهترین فیلم در جشنواره جهانی فیلم تهران در سال ۱۹۷۰
- برنده جایزه فیپرشی سی و دومین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز، ایتالیا در سال ۱۹۷۱
- برنده جایزه بخش نگاه نو جشنواره فیلم برلین، آلمان در سال ۱۹۷۲
- بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران، در رأی‌گیری منتقدان سینمایی در سال‌های ۱۳۵۱، ۱۳۶۷ و ۱۳۷۸
لیست برخی از فیلم‌های کارگردانی شده:
- گاو
- آقای هالو
- پری
- سارا
- لیلا
- اشباح
- نارنجی پوش
- درخت گلابی
- سنتوری
۷. بهترین کارگردان ایرانی؛ پوران درخشنده
پوران درخشنده متولد ۷ فروردین ۱۳۳۰ یکی از بهترین کارگردانان، فیلمنامهنویسان و تهیه‌کنندگان ایرانی است که نیازی به معرفی ندارد. وی دارای لوح افتخار درجه یک هنری معادل دکتری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران است.
لیست برخی از جوایز:
- برنده دیپلم افتخار از اولین دوره جشنواره فیلم جیفونی ایتالیا برای فیلم رابطه
- برنده لوح زرین بهترین فیلم از ششمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم پرنده کوچک خوشبختی در سال ۱۳۶۶
- برنده دیپلم افتخاری بهترین کارگردانی از ششمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم پرنده کوچک خوشبختی در سال ۱۳۶۶
- برنده دیپلم افتخاری سومین جشنواره فیلم زنان از آرژانتین برای فیلم‌های پرنده کوچک خوشبختی و زمان از دست رفته
- برنده جایزه مشعل طلایی دومین جشنواره فیلم غیرمتعهدها در کره شمالی برای فیلم پرنده کوچک خوشبختی
- برنده جایزه پروانه زرین بهترین کارگردانی فیلم بلند بیست و یکمین جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان
- برنده جایزه جشنواره گلوبال هندوستان برای تلاش‌های صادقانه و مداوم وی در سینما در سال ۱۳۹۹
- برنده جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران در سی و یکمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم هیس… دخترها فریاد نمی‌زنند
لیست برخی از فیلم‌های کارگردانی شده:
- زیر سقف دودی سال ۱۳۹۵
- هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند سال ۱۳۹۱
- حرفه‌ای‌ها سال ۱۳۸۹
- خواب‌های دنباله‌دار سال ۱۳۸۸
- بچه‌های ابدی سال ۱۳۸۵
- رؤیای خیس سال ۱۳۸۴
- شمعی در باد سال ۱۳۸۲
- عشق بدون مرز سال ۱۳۷۷
- زمان از دست رفته سال ۱۳۶۸
- عبور از غبار سال ۱۳۶۸
- پرنده کوچک خوشبختی سال ۱۳۶۶
- رابطه سال ۱۳۶۵
لیست برخی از مستندهای پوران درخشنده:
- ببر دره عشق
- چشمه‌های دره سنگستان
- شوبو از غروب تا غروب
- رسول هرکول کوچک
- گردنبندی از قاصدک برای خواهر
- ۶ عروس برای آمنه
- صنایع دستی ایران
- موسیقی نواحی ایران
۸. بهرام بیضایی
یکی دیگر از ۱۰ کارگردان ایرانی برتر بهرام بیضایی است. وی متولد ۵ دی ۱۳۱۷ در زمینه کارگردانی، نویسندگی، تدوین فیلم، تهیه‌کنندگی، مقاله‌نویسی، ترجمه نمایشنامه، نگارش داستان و شعر و استادی در دانشگاه فعالیت دارد.
لیست برخی از جوایز:
- دیپلم افتخار دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان برای حقیقت و مرد دانا در سال ۱۹۷۴
- برنده جایزه ویژه هیئت داوران و جایزه بهترین فیلم کوتاه برای فیلم‌های سفر و رگبار در جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو، جشنواره بین‌المللی فیلم مسکو و جشنواره جهانی فیلم تهران در سال ۱۳۵۱
- برنده جایزه ویژه و بهترین فیلم در جشنواره بین‌المللی فیلم قاهره و جشنواره بین‌المللی فیلم وایادولید اسپانیا برای فیلم‌های غریبه و مه و چریکه‌ی تارا در سال‌های ۱۳۵۴ و ۱۳۵۹
لیست برخی از فیلم‌های کارگردانی شده:
- عمو سیبیلو ۱۳۴۹
- رگبار ۱۳۴۹
- سفر ۱۳۵۱
- غریبه و مه ۱۳۵۱
- کلاغ ۱۳۵۵
- چریکه‌ی تارا ۱۳۵۴
- مرگ یزدگرد ۱۳۶۰
- باشو، غریبه‌ی کوچک ۱۳۶۴
- شاید وقتی دیگر ۱۳۶۴
- مسافران ۱۳۶۸
- گفتگو با باد ۱۳۷۷
- سگ‌کُشی ۱۳۶۸
- قالی سخنگو ۱۳۸۵
- وقتی همه خوابیم ۱۳۸۶
۹. بهترین کارگردان ایرانی؛ مجید مجیدی
یکی دیگر از نفرات حاضر در لیست بهترین کارگردان ایرانی مجید مجیدی است. وی متولد ۲۵ فروردین ۱۳۳۸ است و در زمینه کارگردانی، فیلمنامه‌نویسی و هنرپیشگی و بازیگری بسیار توانمند است. فیلم بچه‌های آسمان او را احتمالاً همه دیده‌اید.
لیست برخی از جوایز:
- برنده ۷ جایزه در زمینه‌های مختلف از جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در سال ۱۳۸۰ برای فیلم باران
- برنده جایزه بهترین فیلم از فستیوال بین‌المللی فیلم مونترال در سال ۱۹۹۷ برای فیلم بچه‌های آسمان
- برنده جایزه قاره آمریکا برای بهترین فیلم از بیست و سومین جشنواره فیلم مونترال کانادا برای فیلم رنگ خدا
- برنده جایزه بهترین فیلم داستانی از جشنواره فیلم محیط زیست فرانسه برای فیلم رنگ خدا
- برنده جایزه بهترین فیلم از یازدهمین جشنواره فیلم سنگاپور برای فیلم بچه‌های آسمان
- برنده جایزه اول سیفژ از شانزدهمین جشنواره فیلم اولو فنلاند برای فیلم بچه‌های آسمان
- برنده جایزه بهترین فیلم از جشنواره فیلم لوکاس آلمان برای فیلم بچه‌های آسمان
لیست برخی از فیلم‌های کارگردانی شده:
- پدر ۱۳۷۴
- بچه‌های آسمان ۱۳۷۵
- باران ۱۳۷۹
- پابرهنه تا هرات ۱۳۸۰
- بید مجنون ۱۳۸۳
- آواز گنجشک‌ها ۱۳۸۶
- محمد رسول الله از سال ۱۳۸۶ تا سال ۱۳۹۴
- آن سوی ابرها ۱۳۹۵ (محصول مشترک با سینمای هند)
۱۰. کمال تبریزی
کمال تبریزی آخرین نفر از لیست ده نفره ما برای بهترین کارگردان ایرانی است. وی متولد ۵ مهر ۱۳۳۸ است و در زمینه کارگردانی یکی از تواناترین و برجسته‌ترین افراد فعال است. کمال تبریزی در زمینه‌های تدوین، تهیه و تولید، صحنه و لباس، فیلم‌برداری و فیلمنامه‌نویسی نیز ید طولایی دارد.
لیست برخی از جوایز:
- برنده جایزه بهترین فیلم برای فیلم مارمولک از جشنواره بین‌المللی فیلم سیدنی در سال ۲۰۰۵
- برنده جایزه بهترین فیلم آسیایی برای فیلم مارمولک از جشنواره بین‌المللی فیلم مونترال در سال ۲۰۰۴
- برنده جایزه سی‌پی‌ای برای فیلم مهر مادری از جشنواره بین‌المللی سینمای جوان کاسل در سال ۱۹۹۹
- برنده سیمرغ بلورین جایزه ویژه هیئت داوران و سیمرغ بلورین فیلم منتخب تماشاگران برای فیلم فرش باد
- برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه برای فیلم لیلی با من است
لیست برخی از فیلم‌های کارگردانی شده:
- ما همه با هم هستیم ۱۳۹۸
- مارموز ۱۳۹۷
- از رئیس‌جمهور پاداش نگیرید ۱۳۹۴
- همیشه پای یک زن در میان است ۱۳۸۶ (این فیلم توانست بیش از ۹۲۴ میلیون تومان در گیشه فروش کند)
- یک تکه نان ۱۳۸۳
- مارمولک ۱۳۸۳
- لیلی با من است ۱۳۷۴ (با بازی درخشان استاد پرویز پرستویی)
سخن پایانی
در این مقاله سعی در معرفی بهترین کارگردان ایرانی و ۱۰ کارگردان ایرانی برتر داشتیم. نظر شما چیست؟ به نظر شما جای کدام کارگردان در لیست ۱۰ نفره ما خالی است؟ مشتاقانه منتظر نظرات شما هستیم.
درود بر شما که زحمت جمع آوری و معرفی این بزرگان را کشیده اید . بی شک جای خیلی دیگر از بزرگان حرفه کارگردانی در این میان خالیست اما به هر حال و به قول خودتان معرفی این ده نفر علاوه بر کارنامه پربار و سابقه درخشان آنها تا حدودی هم شخصی میباشد .